página principal > dvd ilustrado plurilingüe

Este programa se distribuye en los Estados Unidos y Canadá por National Geographic y EHD. [obtenga más información]

Para comprar en línea: visite la tienda en línea de EHD

DVD ilustrado plurilingüe

La biología del desarrollo prenatal

0 a 4 semanas

6 meses hasta el nacimiento

بایۆلۆجی گه‌شه‌کردنی به‌ر له‌دایكبوون

.كوردی [Sorani]

Seleccionar idioma:

Descargar versión en formato PDF ¿Qué es PDF?

Mostrar Tabla de Contenidos


El período embrionario (Las primeras 8 semanas) Desarrollo embrionario: Las primeras 4 semanas Capítulo 3 Fecundación

Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏به‌ زمانی بایۆلۆجی، ‏"گه‌شه‌كردنی مرۆ له‌ پیتاندنه‌وه‌ ده‌ستپێ ده‌كات،" ‏كه‌ ژن و پیاوێك ‏هه‌ریه‌كه‌یان 23 له‌ كرۆمۆسۆمه‌كانیان لێكده‌ده‌ن ‏له‌ڕێی یه‌كخستنی خانه‌ به‌رهه‌مهێنه‌ره‌كانیانه‌وه‌. ‏خانه‌ به‌رهه‌مهێنه‌ره‌كانی ژن ناسراون به‌ "هێلكه‌" ‏به‌ڵام زاراوه‌ی درووست بریتیه‌ له‌ هێلکۆکه‌ (هێلکه‌ی پێنه‌گه‌یشتو) ‏هه‌رچی خانه به‌رهه‌مهێنه‌ره‌کانی پیاوه‌ ‏ناسراون به‌ "تۆو" ‏به‌ڵام زاراوه‌ی راسته‌قینه‌ بریتیه‌ له‌ "تۆوه‌چکه‌" (تۆوی پێنه‌گه‌یشتو) ‏پاش به‌ڕه‌ڵاکردنی یه‌ک هێلکۆکه‌ له‌ هێلکه‌دانێکی ئافره‌ته‌وه‌‌ ‏به‌ پرۆسه‌یه‌ک که‌ پێی ده‌ڵێن دابه‌زینی هێلکه‌، ‏به‌یه‌ک گه‌یشتنی تۆوی پێگه‌یشتووه‌ هێلکه‌ی پێنه‌گه‌یشتوو ‏له‌ نێویه‌کێک له‌ بۆریه‌کانی، ‏که زۆرجار به‌ بۆریه‌کانی فالوپیه‌ن ناوده‌برێ. ‏بۆریه‌کانی منداڵدان هێلکه‌دانی ئافره‌ت ده‌گه‌ێنێ ‏به‌منداڵدانه‌وه‌. ‏ئه‌نجامی ئاوله‌مه‌ی تاکه‌خانه‌ پێ ده‌گووترێ هێلکه‌ی پیتێنراو - زایگۆت، ‏که‌ مانای "پێکهاته‌یه‌کی په‌یوه‌ندار یان پێكه‌وه‌لکاوه‌."
Capítulo 4 ADN, división celular y factor temprano de embarazo

Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏46 کرۆمۆسۆمه‌كه‌ی زایگۆت ‏که‌ یه‌که‌م زنجیره‌ی بێهاوتا ده‌نوێنێ ‏له‌ پێكهاته‌‌‌یه‌كی جێناتیكی مرۆیه‌كی كامڵ. ‏ئه‌م پلانه‌-مه‌زنه‌ به‌ توندی له‌ ‏كۆیلێكی مۆلیكۆله‌وه‌ پێچراوه‌ ‌ پێی ده‌گووترێ DNA ‏ئه‌مانه‌ رێسای گه‌شه‌كردنی ‏هه‌موو له‌شیان تێدایه‌. ‏DNA مۆلیكۆله‌كانی له‌ په‌یژه‌یه‌کی لوولپێچ ده‌چن ‏که‌ ناسراوه‌ به‌ جووته‌ لوولپێچ - ده‌بڵ هیلیكس. ‏پله‌کانی په‌یژه‌که‌ له‌ مۆلیكۆلی دوانه‌ پێکهاتوون، ‏یان چه‌‌ند تفتێك كه‌ پێیان ده‌گووترێ‌ گوانین، ‏سایتۆسین، ئه‌دینین، له‌گه‌ڵ ثایه‌مین.
Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏گوانین ته‌نیا له‌گه‌ڵ سایتۆسیندا جووت ده‌بێ، ‏و ئه‌دینین له‌‌گه‌ڵ ثایه‌مین. ‏هه‌ر خانه‌یه‌کی مرۆڤ نزیکه‌ی 3 بلیۆن ‏له‌م تفته‌ جوتانه‌ی تێدایه‌. ‏DNA هه‌ر تاکه‌ خانه‌یه‌ک هێنده‌ی زانیاری تێدایه‌ ‏که‌ ئه‌گه‌ر به‌ وشه‌ی چاپکراو بنووسرێ، ‏ته‌نیا یه‌که‌م پیتی هه‌ر تفتێک لیست بكرێ ‏ئه‌وا پێویستمان به‌ 1.5 ملیۆن په‌ڕه‌ی نوسین ده‌بێ! ‏ئه‌گه‌ر سه‌ر-به‌-سه‌ره‌وه‌ ریز بكرێن، ‏ئه‌واDNA له‌ یه‌ک خانه‌ی له‌شی مرۆڤدا درێژییه‌که‌ی 3.33 پێیه‌ ‏یان 1 مه‌تره‌.
Reproducir película	‏ئه‌گه‌ر بمان توانیایه‌ هه‌موو پێچه‌کانی DNAمان بکردایه‌ته‌وه‌ ‏له‌ ناو 100 ترلیۆن خانه‌ی له‌شی مرۆڤێکی کامڵدا ‏ئه‌وا بۆ زیاتر له‌ 63 بلیۆن میل درێژ ده‌بووه‌‌وه‌. ‏که‌ ئه‌م دووریه‌ زه‌وی ده‌گه‌یه‌نێ به‌ خۆر و به‌شی گه‌ڕانه‌وه‌شی ده‌کات ‏340 جار
Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏نزیکه‌ی 24 بۆ 30 کاتژمێر پاش پیتاندن، ‏زایگۆت یه‌که‌م دابه‌شبوونی خۆی به‌ئه‌نجام ده‌گه‌یه‌نێ. ‏به‌ پرۆسه‌ی خانه‌ دابه‌شبوون - مایتۆسس، ‏یه‌ک خانه‌ دابه‌ش ده‌بێ بۆ دوو، دوانه‌که‌ش بۆ چوار، ئیدی به‌م شێوه‌یه‌.
Reproducir película	‏هه‌رزوو دوای 24 بۆ 48 کاتژمێر پاش پیتاندن، ‏دووگیانی به‌هۆی بینینه‌وه‌ی هۆرمۆنێکه‌وه‌ ده‌زانرێ ‏که‌ پێی ده‌گووترێ "فاکته‌ری سه‌ره‌تای دووگیانی" که‌ له‌ خوێنی دایکه‌که‌دایه‌.
Capítulo 5 Etapas iniciales (mórula y blastocito) y células madre

Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏4-3 رۆژ دوای پیتاندن ‏خانه‌ دابه‌شبووه‌کانی ئاوله‌مه‌که‌ شێوه‌یه‌کی خر وه‌رده‌گرن ‏ئاوله‌مه‌که‌ پێی ده‌گووترێ مۆریۆلا. ‏دوای 4 بۆ 5 رۆژ، بۆشاییه‌ک له‌نا‌و ئه‌م تۆپه‌ خانه‌یه‌دا پێكدێ ‏ئاوله‌مه‌که‌ش ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پێی ده‌گووترێ تووره‌که‌ی درووستکه‌ر - بلاستۆسایست. ‏خانه‌کانی ناو بلاستۆسایست ‏پێیان ده‌گووترێ تۆپه‌ڵه‌خانه‌ی ناوه‌کی ‏سه‌ر و له‌ش و پێكهاته‌ی تریان لێوه‌ پێكدێ ‏که‌ پێویستن بۆ گه‌شه‌کردنی مرۆ. ‏خانه‌کانی ناو تۆپه‌ڵه‌خانه‌ی ناوه‌کی ‏پێیان ده‌گووترێ خانه‌ی درووستکه‌ری ئاوله‌مه‌یی چونکه‌ توانای ‏درووستکردنی هه‌ریه‌ك له‌ 200 جۆر خانه‌یان هه‌یه‌ ‏که‌ له له‌شی مرۆدا هه‌ن.‌
Capítulo 6 1 a 1½ semanas: implantación y gonadotropina coriónica humana (GCH)
	‏دوای چوونه‌ خواره‌وه‌ به‌ناو بۆری منداڵداندا، ‏ئاوله‌مه‌ سه‌ره‌تاییه‌که‌ شوێنی خۆی ده‌کاته‌وه‌ ‏له‌ دیواری ناوه‌وه‌ی منداڵداندا. ‏ئه‌م پرۆسه‌یه‌، پێی ده‌گووترێ جێگیربوون، 6 رۆژ دوای ‏پیتاندن ده‌ستپێ ده‌كات و 10 بۆ 12 رۆژ دوای ته‌واو ده‌بێ ‏خانه‌کانی ئاوله‌مه‌ی گه‌شه‌کردوو ده‌ست به‌ به‌رهه‌مهێنانی هۆرمۆنێک ده‌که‌ن ‏که‌ پێی ده‌گووترێ مه‌میله‌ هۆرمۆنی وێڵداش بۆ گه‌شه‌کردنی توخمه‌ رژێنه‌کان یان ‌HCG، ‏ئه‌م پێکهاته‌یه‌ به‌هۆی زۆربه‌ی تێستی دووگیانیه‌وه‌ ده‌بینرێته‌وه‌. ‏HCG هۆرمۆنه‌کانی دایک به‌ڕێوه‌ده‌بات ‏بۆ راگرتنی خۆڕسكی سووڕی مانگانه،‌ و ‏رێگه‌دان به‌ به‌رده‌وامبوونی دووگیانی.
Capítulo 7 La placenta y el cordón umbilical
	‏پاش جێگیربوون، ‏خانه‌کان له‌چوارده‌وری تووره‌که‌ی درووستکه‌ر ‏به‌شێک له‌ پێکهاته‌یه‌ک درووست ده‌که‌ن که‌ پێی ده‌وترێت وێڵداش، ‏که‌ رۆڵی ئاڵوگۆڕکار ده‌بینێ له‌نێوان سوڕی خوێنی دایک و ‏سوڕی خوێنی ئاوله‌مه‌که‌دا. ‏وێڵداش ئۆکسجین، خۆراک، ‏هۆرمۆن و ده‌رمانه‌کان به‌ کۆرپه‌ڵه‌که‌ ده‌به‌خشێ؛ ‏هه‌موو پاشه‌ڕۆ به‌رهه‌مهاتووه‌کان لاده‌بات؛ ‏و ناهێڵێت خوێنی دایک تێکه‌ڵ به‌ خوێنی ‏ئاوله‌مه‌ و کۆرپه‌ڵه‌که‌ ببێ. ‏هه‌روه‌ها وێڵداش هۆرمۆنیش به‌رهه‌م دێنێ ‏پله‌ی گه‌رمی له‌شی ئاوله‌مه‌ و کۆرپه‌ڵه‌که ‏که‌مێک له‌سه‌روو پله‌ی گه‌رمی له‌شی دایکه‌که‌وه راده‌گرێ.‌ ‏وێڵداش به‌ستراوه‌ به‌ کۆرپه‌ڵه‌وه‌ ‏له‌ڕێی بۆرییه‌خوێنه‌کانی ناوکه‌-په‌تکه‌وه‌. ‏لایه‌نه‌ پشتگیره‌کانی بووژاندنه‌وه‌ی ژیان له‌ناو وێڵداشدا پێشبڕکێ ‏له‌گه‌ڵ نوێترین به‌شی بووژاندنه‌وه‌‌ی ژیان له‌ نه‌خۆشخانه‌کاندا ده‌که‌ن.
Capítulo 8 Nutrición y protección

Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏له‌ماوه‌ی یه‌ک هه‌فته‌دا، ‏خانه‌کانی تۆپه‌ڵه‌-خانه‌ی ناوه‌کی ‏دوو چین پێک ده‌هێنن که‌ پێیان ده‌گووترێ ‏چینی دروستکه‌ری خواره‌وه‌ - هایپۆبڵاست ‏له‌گه‌ڵ چینی دروستکه‌ری سه‌ره‌وه‌ - ئیپیبڵاست. ‏چینی درووستکه‌ری خواره‌وه ‏توره‌که‌ی زه‌ردێنه‌ درووست ده‌كات، ‏که‌ یه‌کێکه‌ له‌و پێکهاتانه‌ی له‌ رێیه‌وه‌ ‏دایک خۆراک ده‌به‌خشێ ‏به‌ ئاوله‌مه‌ ساواکه‌. ‏خانه‌کانی چینی درووستکه‌ری سه‌ره‌وه‌ ‏په‌رده‌یه‌ک که‌ پێی ده‌ڵێن سه‌راو -ئه‌منیۆن، ‏له‌ ناویدا ئاوله‌مه‌که ‏پاشان کۆرپه‌ڵه‌که‌ ‏گه‌شه‌ده‌کات تا کاتی له‌دایکبوون.
Capítulo 9 2 a 4 semanas: capas germinales y formación de órganos

Reproducir película	‏له‌ نزیکه‌ی دوو هه‌فته‌ و نیودا ‏چینی دروستکه‌ری سه‌ره‌وه ‏سێ شانه‌ی تایبه‌تمه‌ندی پێكهێناوه‌، ‏یان پێیان ده‌ڵێن چینه‌ دروستکه‌ره‌کان ‏ئه‌وانیش پێستی ده‌ره‌کی - ئیكتۆدێرم، ‏پێستی ناوه‌کی - ئیندۆدێرم، ‏پێستی ناوه‌راستن - مێسۆدرم. ‏پێستی ده‌ره‌کی، درووستکه‌ری ‏گه‌لێک پێكهاته‌یه‌ ‏له‌وانیش مێشک، ‏دڕکه‌په‌تک یان سپاینه‌ڵ كۆرد، ‏ده‌ماره‌کانی هه‌ستكردن، ‏پێست، ‏نینۆکه‌کان، ‏و قژ. ‏پێستی ناوه‌کی، درووستکه‌ری ناوپۆشی سیستمی هه‌ناسه‌دان ‏و سیستمی هه‌رسكردن، ‏و هه‌ندێك به‌شی ئه‌ندامه‌ سه‌ره‌كیه‌كانی له‌ش پێکدێنێ ‏وه‌ک جگه‌ر ‏و په‌نکریاس ‏پێستی ناوه‌ڕاست دڵ، ‏گورچیله‌کان، ‏ئێسکه‌کان، ‏کرکراگه‌كان، ‏ماسولکه‌کان، ‏خرۆکه‌کانی خوێن، ‏و پێکهاته‌كانی تر پێكدێنێ.
Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏پاش 3 هه‌فته‌ ‏مێشک دابه‌ش ده‌بێ بۆ سێ به‌شی سه‌ره‌تاییه‌وه‌ ‏پێیان ده‌گووترێ مێشکی پێشه‌وه‌، ‏مێشکی ناوه‌راست، ‏مێشکی دواوه ‏گه‌شه‌كردنی سیستمی هه‌ناسه‌دان و هه‌رستكردن ‏به‌رده‌وام ده‌بێ.
Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏كه‌‌ یه‌که‌م خانه‌ی خوێن ‏له تووره‌كه‌ی زه‌ردێنه‌دا ده‌رده‌كه‌وێ، ‏ده‌ماره‌کانی خوێن پێكدێن ‏له هه‌موو به‌شه‌کانی ئاوله‌مه‌که‌دا، ‏و بۆریه‌كانی دڵ ده‌رده‌که‌ون. ‏ده‌ستبه‌جێ، ‏گه‌شه‌کردنی دڵ به‌خێرایی ‏له ناو خۆیدا ‏دابه‌شده‌بێ بۆ چه‌ند سکۆڵه‌یه‌ک ‏و ده‌ستده‌کات به‌ گه‌شه‌سه‌ندن. ‏دڵ ده‌ستده‌کات به‌لێدان ‏3 هه‌فته‌و یه‌ک رۆژ ‏دوای پیتاندن. ‏سیستمی سوڕیخوێن یه‌که‌م ‌سیستمی له‌شه، ‏یان گرووپی په‌یوه‌ندیدار به‌ ئۆرگانه‌کان ‏بۆ به‌دیهێنانی كار‌كردن.
Capítulo 10 3 a 4 semanas: el plegamiento del embrión

Reproducir película \| Ver fotos instantáneas	‏له‌نێوان 3 هه‌فته‌ و 4 هه‌فته‌دا ‏پلانی له‌ش ده‌رده‌که‌وێ ‏وه‌ک مێشك، ‏دڕكه‌په‌تك - سپاینه‌ڵ كۆرد، ‏و دڵی ئاوله‌مه‌که ‏به‌ئاسانی ده‌ناسرێته‌وه‌ ‏شان به‌ شانی تووره‌كه‌ی زه‌ردێنه‌. ‏گه‌شه‌کردنی خێرا ده‌بێته‌ هۆی چه‌ماندنه‌وه‌ی ‏ئاوله‌مه‌ی كه‌مێك ته‌خت. ‏ئه‌م پرۆسه‌یه‌ ‏به‌شێک له‌ تووره‌كه‌ی زه‌ردێنه‌ که ‏نێوپۆشی ‏سیستمی هه‌رسکردن ‏و سنگ ‏و بۆشایی سک ‏له په‌ره‌پێدانی مرۆڤدا پێکدێنێ.