Skip Navigation

National Geographic Society Este programa se distribuye en los Estados Unidos y Canadá por National Geographic y EHD. [obtenga más información]

DVD ilustrado plurilingüe

La biología del desarrollo prenatal


6 meses hasta el nacimiento


بایۆلۆجی گه‌شه‌کردنی به‌ر له‌دایكبوون

.كوردی [Sorani]


 

Descargar versión en formato PDF  ¿Qué es PDF?
 

Capítulo 43   5 a 6 meses (20 a 24 semanas): responde al sonido; cabello y piel; edad de viabilidad

‏له 24 هه‌فته‌دا، پێڵوه‌کان ده‌كرێنه‌وه‌ ‏و کۆرپه‌ڵه‌ چاوه‌كانی له‌ناكاو ده‌ترووكێنێ. ‏ئه‌مه‌ کاردانه‌وه‌یه‌ بۆ ده‌نگێکی به‌رزی له‌ناکاو ‏كه‌ ئاسایی زووتر گه‌شه ده‌کات له کۆرپه‌ڵه‌ی مێینه‌دا.

‏زوربه‌ی لێکۆڵه‌ره‌وان ده‌ریان خستووه كه‌ ده‌نگی به‌رز ‏ره‌نگه‌ كاریگه‌ری به‌د بێ له‌سه‌ر ته‌ندرووستی کۆرپه‌ڵه‌. ‏ئه‌نجامه‌ ده‌موده‌ستیه‌كان ‏زیادبوونی رێژه‌ی لێدانی دڵ ده‌گرێته‌ خۆی ‏له‌ڕاده‌به‌ده‌ری هه‌ڵاوسانی کۆرپه‌له، و گۆڕانکاری چاوه‌نواڕ نه‌کراو له‌ هه‌ڵسوکه‌وتدا. ‏یه‌كێك له‌ ئاكامه‌ درێژخایه‌نه‌كانی له‌ده‌ستچوونی بیستن ده‌بێ.

‏رێژه‌ی هه‌ناسه‌دانی کۆرپه‌ڵه ده‌كرێ هێنده‌ زیاد بكات ‏بگاته‌ 44 خوولی هه‌ناسه‌وه‌رگرتن و دانه‌وه‌ له‌ خووله‌كێكدا.

‏له قۆناغی سێیه‌می دووگیانیدا، ‏گه‌شه‌ی خێرایی مێشك زێد له 50%ی ووزه‌ی ‏به‌كارهێنراو له‌لایه‌ن کۆرپه‌ڵه‌وه‌ به‌كاردێنێ. ‏کێشی مێشك له‌ 400- 500% زێدده‌کات.

‏له 26 هه‌فته‌دا، چاوه‌کان فرمێسک ده‌ڕێژن.

‏هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای 27 هه‌فته‌دا، گلێنه‌کان هه‌ڵوێست له‌ رووناكی وه‌رده‌گرن. ‏ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ بڕی ئه‌و رووناکیه‌ ڕێک ده‌خات ‏كه‌ ده‌گاته‌ تۆڕی چاو له‌ سه‌رتاسه‌ری ژیاندا.

‏هه‌موو پێکهاته‌كان پێویستیان ‏به‌ فه‌نكشنی بۆنکردن ئاماده‌ن. ‏توێژینه‌وه‌ له‌سه‌ر منداڵی پێشوه‌خت ‏توانای ناسینه‌وه‌ی بۆنی ناخۆش ئاشکرا ده‌کات ‏هه‌ر له‌ سه‌ره‌تای 26 هه‌فته‌دا دوای پیتاندن.

‏به‌ دانانی ماده‌یه‌کی شیرین له ئه‌مینۆتیكدا ‏رێژه‌ی هه‌ڵئاوسانی کۆرپه‌له زێدده‌كات. ‏به پێچه‌وانه‌وه، که‌مبوونه‌وه‌ی هه‌ڵئاوسانی کۆرپه‌له ‏به دوای رشتنی ماده‌یه‌کی تاڵدا دێ. ‏گۆڕانی گوزارشی ده‌مووچاوشی به‌دوایدا دێ.

‏به‌دوای زنجیره‌یه‌ك جووڵه‌ی هه‌نگاو - ئاسا ‏كه‌ له‌ رۆیشتن ده‌چێ، كۆرپه‌ڵه‌ خۆی ده‌نووشتێنێته‌وه‌.

‏کۆرپه‌ڵه‌ زۆر چرچ ده‌رنا‌که‌وێ ‏چونكه‌ چه‌وری له‌ ژێر پێستدا كۆده‌بێته‌وه‌. ‏چه‌وری رۆڵێکی بنه‌ڕه‌تی ده‌بینێ له‌ پاراستنی پله‌ی گه‌رمی له‌ش ‏و ووزه کۆده‌کاته‌وه دوای له‌دایکبوون

Capítulo 44   7 a 8 meses (28 a 32 semanas): discriminación de sonidos, estados de comportamiento

‏له 28 هه‌فته‌دا کۆرپه‌ڵه‌ ده‌توانێ جیاوازی له‌نێوان ‏به‌رزی و نزمی ده‌نگدا بكات.

‏له 3 هه‌فته‌دا، جووڵه‌ی هه‌ناسه‌دان باوتر ده‌بێ ‏له کۆرپه‌یه‌ڵه‌ی ئاساییدا، 30 بۆ 40%ی كاته‌كاندا رووده‌دات.

‏له ماوه‌ی 4 مانگی کۆتایی دووگیانیدا، ‏کۆرپه‌ڵه‌ چالاکیه‌ رێكخراوه‌كانی به‌رجه‌سته‌ ده‌كات ‏كه‌ یه‌كخراوه‌ له‌گه‌ڵ كاته‌كانی پشووداندا. ‏ئه‌م هه‌ڵسوکه‌وتانه‌ ‏ئاوێنه‌ی زێدبوونی ئاڵۆزبوونن ‏له نێوه‌ندی سیستمی هه‌ستكردندا.

Capítulo 45   Las extremidades y la piel

‏نزیك له‌ 32 هه‌فته‌ ‏سیكڵدانۆچكه‌كانی سی ‏or air "pocket" cells, یان خانه‌كانی "تووره‌که‌کانی" هه‌وا ‏له سیه‌کاندا ده‌ست به گه‌شه‌کردن ده‌كه‌ن ‏و به‌رداوام ده‌بن له دروستبووندا تا 8 ساڵ دوای له‌دایکبوون.

‏له 35 هه‌فته‌دا، کۆرپه‌ڵه‌ ده‌ستگرگیریه‌كی قایمی هه‌یه‌.

‏كۆرپه‌ڵه چه‌ندین جۆر ماده‌ی پێدا ده‌ڕژێ ‏كه‌ له‌وه‌ده‌چێ کاریگه‌ر بێ له‌سه‌ر دڵخوازه‌كانی دوای له‌دایکبوون. ‏بۆ نموونه، ئه‌و كۆرپه‌ڵانه‌ی که دایکه‌کانیان رازیانه‌ به‌كاردێنن، ‏ماده‌یه‌که‌ تام ده‌دات به‌ رووه‌كی بنه‌به‌له‌ك، ‏وه‌ك په‌سه‌ندکردنی رازیانه‌ دوای له‌دیكبوون له‌ كۆرپه‌ڵه‌كه‌دا ده‌رده‌كه‌وێ. ‏ساوای تازه‌ له‌دایكبوو‌ به‌بێ رووبه‌ڕووبوونه‌وه‌ی رازیانه‌ پێش له‌دایكبوون، حه‌زی لێ نابێ.

Capítulo 46   9 meses hasta el nacimiento (36 semanas hasta el nacimiento)

‏کۆرپه‌له‌ ژانگرتنی دایك ده‌هرووژێنێ ‏به رژاندنی بڕێکی زۆر له هۆرمۆنێک كه‌ ناسراوه‌ به‌ ئیسترۆجین. ‏به‌و شێوه‌یه‌ له‌ قۆناغی كۆرپه‌ڵه‌یه‌وه‌ ده‌گوزرێته‌وه‌ بۆ ساوای تازه‌ له‌دایکبوو.

‏له‌دایکبوون به‌هۆی گرژبوونی به‌هێزی منداڵدانه‌وه‌ ده‌رده‌كه‌وێ. ‏ئه‌نجامی له‌دایكبوونی منداڵ ده‌بێ.

‏له پیتاندنه‌وه تا له‌دایکبوون و پاشانیش، ‏گه‌شه‌كردنی مرۆ داینه‌میك، به‌رده‌وام و ئاڵۆزه. ‏دۆزینه‌وه‌ نوێیه‌‌کان ده‌رباره‌ی ئه‌م پرۆسه‌یه‌ سه‌رنجڕاکێشه‌ ‏به‌رده‌وام كاریگه‌ری به‌هێز له‌سه‌ر گه‌شه‌كردنی كۆرپه‌ڵه‌ نیشانده‌دات ‏له ته‌مه‌نێكی درێژی درووستدا.

‏كه‌ تێگه‌یشتنمان بۆ گه‌شه سه‌ره‌تاییه‌کانی مرۆ به‌ره‌و پێشه‌وه‌ ده‌چێ، ‏هه‌روه‌ك توانامان بۆ به‌هێزكردنی ته‌ندرووستی - ‏پێش و پاش له‌دایکبوون.
6 meses hasta el nacimiento